Sosyal Sorumluluk Projeleri Giriş Ekranı

Bilindiği üzere 06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ve Elbistan merkezli olarak gerçekleşen 7.6 ve 7.7 şiddetinde depremler
. toplamda 11 ilimizi ve iilçelerinde yıkıma ve binlerce insanımızın kaybına neden olmuştur. Deprem sonrası bu illerde sanitasyon probleminin çözümlenerek insanlara temiz su kaynağı sağlamak elzem durumundadır. Bu tür doğal afetlerden sonra stratejik kaynak olan yeraltısuyu önem taşımaktadır. Deprem etkisi ile yeraltısuyuna veya yeraltısuyu sağlayan kuyulara sülfürlü cevherleşme alanları ve organik içerikli sedimanlardan metan, sülfür ve karbondioksit gazları karışabilmektedir. Zemindeki yer değiştirmeler sebebi ile içme suyu taşıyan hatlar ile kanalizasyon taşıyan hatların kırılması ve dolayısı ile içme suyunun patojenler ve organik kirlilik içermesi söz konusu olmaktadır. Yeraltı ve yüzey sularında da patojen bakteriyel içerik başta olmak üzere diğer su kalitesi parametreleri açısından da belirsizlik söz konusudur. Bunun yanında içme suyu arıtma tesislerinin etkinliği deprem hasarı sebebi ile ortadan kalkmakta veya zayıflamaktadır. Ayrıca atık depolama sahaları kayma/çökme gibi sebeplerle yüzeysel ve yeraltı suları ile ekileşime geçebilmekte ve bu kaynakları kirletmektedir. Bazı durumlarda fay zonları boyunca yeni jeotermal suları kaynak şeklinde çıkmakta, var olan sıcak sular içme suyu olarak kullanım potansyeli olan soğuk yeraltı suları ile karışabilmektedir.

Çalışma kapsamında, arazide yerinde ölçümlerle ve örneklerin analizi sonucunda elde edilen bilgiler değerlendirilerek raporlanacak, alınması ivedilikle gerekli önlemler belirlenecek ve ileriki dönemlerde bilimsel araştırmaya konu olacak problemler tartışılacaktır.
• Gaziantep ve İlçelerinde mevcut kullanılmakta olan su kaynakları ile bunlara alternatif oluşturabilecek kaynaklar araştırılarak sağlık riski oluşturmayacak, güvenilir içme ve kullanma suyu temin noktaları belirlenecektir.
• Gaziantep ili içme suyu arıtma tesisi çıkış suyu analizi, arıtma tesisi çıkışını takiben su iletim hatları ana arterleri dikkate alınarak boru hatlarından alınacak örneklerin analizleri de gerçekleştirilerek kalite durumunun tespiti yapılacaktır.
• Gaziantep ili Mazmahor Uzundere katı atık depolama alanı incelenecektir. Bu kapsamda atık depolama sahasında oluşan sızıntı sularının yeraltı ve yerüstü suları ile etkileşimi gözlenerek, insan kullanımına açık su kaynaklarını tehdit edip etmediği belirlenecektir.
• Etkisi bu denli büyük deprem sonrası, fay hattının geçtiği Islahiye bölgesindeki yeraltısuyu akiferleri üzerinde inceleme yapılarak kırık sistemlerinin yeraltı ve yüzey suyu kalitesine etkisi de bu çalışma kapsamında arazide incelenecektir.
• Kentin içme suyu temininde kullanılan yeraltı suyu kuyularında ve kaynaklarında (Mizmilli ve Karpuzatan) Metan (CH4), H2S, CO2 gazları ölçülerek kırık sistemleri ile yeraltı suyu etkileşiminin varlığı ve boyutları tespit edilecektir. Bulgular daha kapsamlı bilimsel çalışmaların odak alanları için belirleyici olacaktır.

Deprem oldukça geniş bir alanı etkilemiştir. Tüm etki alanını kısa zamanda inceleme imkanı bulunmamaktadır. Bu saha incelemesinde özellikle Gaziantep ili ve ilçelerinde ağır hasar almış bölgeler hedeflenmiştir. Şekil1’de verildiği üzere çalışmada Gaziantep ili ve ilçelerindeki su kaynakları, arıtma tesisleri ve atık depolama alanlarının noktaları belirlenmişti. Gaziantep ilinde içme ve sulama suyu yüzey ve yeraltısuyundan sağlanmaktadır. Bölgede içme suyu olarak kullanılan Mizmilli YAS Kaynakları, Karapınar Doğal Kaynağı ve Karpuzatan kaynakları bulunmaktadır. Bunlara ek olarak bölgede Taşköprü ve Karkamış baraj Gölü’de önemli yüzey depolama alanlarıdır. İnsan yaşamının vazgeçilmesi hayat kaynağı olan su kaynaklarının mevcut durumunun belirlenmesi, deprem sonrası olası etkilerin olup olmadığının belirlenmesi önem taşımaktadır. Ayrıca, ülkemizde bu denli hasara neden olan depremin su kaynakları üzerindeki etkilerinin araştırmacıların yerinde görmeleri ve sorunları anlamaları ileriye dönük bilgi ve tecrübelerine katkı koyacaktır.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Tubitak, Afad

Çevre Mühendisliği, Deprem/Tektonizma, Biyoloji, Yeraltısuyu ve Hidroloji konularındaki uzman araştırmacılardan oluşan multidispliner bir ekip ile yoğun saha çalışmaları yürütmüştür

İş No İşin Adı İş ve Yöntem İlgili Ekip Üyeleri

1 Islahiye ve Çevresinindeki su kaynaklarının incelenmesi • İslahiye ve çevresinindeki deprem hasarının incelenmesi
• Fay hattı üzerinde gaz ölçümlerinin yapılması
• Yeraltısuyu sağlayan akifer sisteminde incelemeler yapılması, fay ile akifer sistemindeki etkileşimin değerlendirilmesi
• Bölgedeki Taşköprü barajında inceleme yapılması, yüzeysel suların fizikokimyasal parametreler ve gaz ölçümleri yolu ile (WTW ve Hanna Multimetre, MRU Gaz Analizörü)
• Islahiye içme suyu şebekesi fizikokimyasal parametrelerin tespiti (WTW ve Hanna Multimetre) Prof.Dr. Celalettin Şimşek
Prof.Dr. Görkem Akıncı
Prof.Dr. Okan Fıstıkoğlu
Doç.Dr. Kerem Canlı
Prof.Dr. Hasan Sözbilir
2 Gaziantep İli içme suyu kaynakları ve arıtma tesislerinin incelenmesi • Gaziantep İli içme Suyu Arıtma Tesislerinden çıkış suyu örneklerinin alınması ve fizikokimyasal parametrelerin yerinde ölçümü (WTW ve Hanna Multimetre)
• Gaziantep ili isale hattı ve içme suyu ana ve ara arterlerinden su örneklerinin alınması ve fizikokimyasal parametrelerin yerinde ölçümü (WTW ve Hanna Multimetre)
• Patojenler için sulardan swap örnek alınması Prof.Dr. Celalettin Şimşek
Prof.Dr. Görkem Akıncı
Prof.Dr. Okan Fıstıkoğlu
Doç.Dr. Kerem Canlı
Prof.Dr. Hasan Sözbilir
3 Gaziantep İli Yeraltısuyu Kaynakları • Gaziantep iline su sağlayan Karapınar Doğal Kaynağı ile Mizmilli Yeraltısuyu Kaynak sularının yerinde incelenmesi, su örneklerinin alınması ve fizikokimyasal parametrelerin yerinde ölçümü (WTW ve Hanna Multimetre)
• Patojenler için sulardan swap örnek alınması
Prof.Dr. Celalettin Şimşek
Prof.Dr. Görkem Akıncı
Prof.Dr. Okan Fıstıkoğlu
Doç.Dr. Kerem Canlı
Prof.Dr. Hasan Sözbilir
4 Gaziantep İli Katı Atık Depolama Alanının İncelenmesi • Gaziantep İli Mazmahor katı atık depolama tesisinde incelemelerde bulunmak
• Deprem sonrası sızıntı suları kaynaklı çevresel risklerin olup olmadığının belirlenmesi,
Prof.Dr. Celalettin Şimşek
Prof.Dr. Görkem Akıncı
Prof.Dr. Okan Fıstıkoğlu
Doç.Dr. Kerem Canlı
Prof.Dr. Hasan Sözbilir
5 Gaziantep İli Karkamış Baraj Gölü Drenaj sisteminde incelemelerde bulunmak • Gaziantep İli Karkamış Barajı su toplama alanında akarsu debisinde mulina ile ölçümlerin yapılması ve suyu örneklerinin alınması ve fizikokimyasal parametrelerin yerinde ölçümü (WTW ve Hanna Multimetre)

Saha inceleme çalışmaları, Yüzey ve Yeraltısuyu Örnekleme çalışmaları, su analizleri

Proje bölgedeki deprem sonrası su kaynaklarındaki değişimleri incelenmesi açısından önemli bulgular elde etilmiştir.